Muren blokkeren verzoening

De geschiedenis van de kerk

Deze Evangelische Lutherse ‘Versöhnungskirche’ werd in 1984 ingewijd. Keizerin Augusta Victoria hielp bij de financiering. De kerken hadden het in die tijd steeds moeilijker, ze hadden vele duizenden leden om te ondersteunen, er was veel armoede, er waren veel morele problemen en het socialisme groeide. Om de kerken te ondersteunen en het socialisme tegen te gaan, hadden de keizerin en haar man, Keizer Wilhelm, enkele jaren ervoor een vereniging opgericht die financiële hulp en bijstand bood om de bouw van kerken mogelijk te maken. Meer dan 70 nieuwe kerken werden zo opgericht, o.a. de Versöhnungskirche.
De kerktoren was 75m hoog en in de kerk konden 1000 mensen zitten. Eind jaren twintig had de kerk 20.000 gemeenteleden en drie predikanten. Tijdens de tweede wereldoorlog werd de kerk zwaar beschadigd. In 1950 werd hij hersteld en tot 1961 gebruikt.

DDR periode

Bij de verdeling van de stad na de tweede wereldoorlog kwam de kerk in de Sovjet-sector van Berlijn te liggen, op de grens van de Franse sector. De gemeente woonde in beide sectoren. Na de oorlog was het ledental ongeveer een derde van voor de oorlog.
Toen de muur werd gebouwd op 13 augustus 1961 kwam de kerk in de problemen, hij kwam precies in de Todesstreifen (het lege en bewaakte gebied tussen de twee muren van de Berlijnse muur) te liggen. De eerste week kon er nog gewoon een dienst worden gehouden. Op 20 augustus werd de westelijke ingang geblokkeerd, waardoor de West-Berlijnse gemeenteleden hier niet meer naar de kerk konden. 90% van de gemeenteleden woonden in het westen. De predikant woonde in Oost-Berlijn, bij de kerk in de Todesstreifen, en moest zijn woning binnen een paar weken verlaten . Een maand na het afsluiten van de westelijke ingang, op 23 oktober 1961 werd ook de oostelijke kant afgesloten en kon er niemand de kerk meer in, behalve de grensbewakers.
De kerktoren werd door de grenstroepen als wachttoren gebruikt en had een machinegeweerpost.
1987 was een jubileumjaar voor Berlijn: de stad bestond 750 jaar en in de voorbereidingen voor deze viering, werd de stad opgeschoond. Ook de Todesstreifen werden opgeruimd en schoongemaakt. De ingemuurde verzoeningskerk kreeg een steeds grotere symbolische waarde en dat lag steeds gevoeliger bij de DDR regering, zodat besloten werd om de kerk uit de weg te ruimen. Op 21 januari 1985 werd het schip opgeblazen en 28 januari de kerktoren.

Bernauerstraße

De straat waaraan deze kerk lag, was ook bijzonder. Het is de straat waar waarschijnlijk de meeste vluchtpogingen uit de DDR hebben plaatsgevonden. In de eerste maanden na de bouw van de muur, stonden er nog woonhuizen op de grens tussen Oost- en West-Berlijn. De ingang van deze huizen was in West-Berlijn, maar de huizen zelf stonden in Oost-Berlijn. De mensen waren dus Oost-Berlijners en mochten niet meer aan de Westzijde hun huizen verlaten. Al snel werden de ramen en deuren door de DDR-grenstroepen dichtgemetseld. Vele bewoners (kinderen, volwassenen, bejaarden) waagden voor die tijd hun leven door uit de ramen van hun woningen te springen, soms wel van 4-hoog. Aan de westelijke zijde stonden continu brandweerlieden, politieagenten en andere hulptroepen klaar die probeerden de mensen met vangnetten op te vangen. Niet iedereen overleefde helaas deze sprong in de vrijheid. Later, toen de huizen inmiddels gesloopt waren en vervangen door stevige muren en veel bewaking, bleek de grond hier in de straat bijzonder geschikt om in te graven (niet te hoog grondwater, goede stevige grond), waardoor in deze straat meerdere vluchttunnels werden gegraven en mensen ook op deze wijze wisten te ontsnappen aan het DDR-regime.

Na de Wende

De Evangelische Versöhnungsgemeinde kreeg na de val van de muur het stuk grond terug. Op de fundamenten van de oude kerk werd een nieuwe Verzoeningskapel gebouwd, symbool van eenheid en verzoening.

Muren blokkeren verzoening

Ook in het gewone dagelijkse leven kunnen er soms ineens muren ontstaan tussen mensen. In families, op het werk, in de kerk, waar dan ook. Muren die ontstaan door een meningsverschil, door een woordenwisseling, door een communicatieprobleem of om een onduidelijke reden. Het normale contact is ineens niet meer mogelijk. Dit kan enorm frustrerend zijn en veel pijn doen. De muren lijken onoverbrugbaar en blokkeren het contact. Ze blokkeren verzoening. Soms lukt het iemand om op creatieve wijze door de muren heen te breken (zoals de mensen in de DDR vluchtten door uit de ramen te springen of vluchttunnels te graven), maar zolang de muren blijven bestaan is complete verzoening niet mogelijk.
Gelukkig zijn de muren in Berlijn uiteindelijk weer afgebroken en opgeruimd. Er kwam weer ruimte voor verzoening en eenheid.

Om over na te denken:

Als je muren ervaart in je leven; zie je mogelijkheden om er toch doorheen/ overheen of onderdoor te komen? Of om ze zelfs af te breken? Hoe graag wil je dat ze doorbroken worden? In de DDR-tijd waren er genoeg mensen die gewoon in de DDR bleven wonen en de muren accepteerden. Maar andere mensen wilden dat niet en deden alle mogelijke moeite om de muur te trotseren, met het risico om het niet te overleven. Als je muren ervaart: hoe sta jij erin?