De Brandenburger Tor: symbool voor vrijheid, vrede en eenheid.

Dat de Brandenburger Tor iets met Schoonhoven en Vlist te maken heeft, was voor mij een verrassing…

In 1734 werd er rondom het toenmalige Berlijn een muur gebouwd om te kunnen controleren wie de stad in en uit ging en om tol te kunnen heffen. Er werden 18 stadspoorten in gemaakt, die meestal werden vernoemd naar een stad die in de richting van deze poort lag. De Brandenburger Tor is de enige oude stadspoort van Berlijn die nog bestaat.
De poort die in 1734 werd gebouwd als Brandenburger Tor, was nog een stuk simpeler dan de huidige versie.

Nadat koning Frederik Wilhelm II van Pruisen zijn zus Wilhelmina van Pruisen in Nederland te hulp was gekomen en met zijn leger van ruim 20.000 man de patriotten daar had verslagen, besloot hij in 1788 dat er een triomfboog moest komen op de plaats van de Brandenburger Tor. Zodoende werd er een nieuwe Brandenburger Tor gebouwd en deze staat er nu nog steeds.

Wat was er precies aan de hand in Nederland?

Wilhelmina van Pruisen, het nichtje van koning Frederik de Grote van Pruisen, was in 1767 op 16 jarige leeftijd uitgehuwelijkt aan de Nederlandse stadhouder Willem van Oranje. Wilhelmina was opgegroeid aan het Pruisische hof en was een sterke en goed opgeleide jonge vrouw. Politiek rommelde het nogal in Holland en Willem had de macht niet goed in handen. In 1785 moest hij vluchten uit Den Haag. Hij voelde zich er niet meer veilig omdat de staten van Holland de macht over een soldatengarnizoen van hem hadden afgepakt, omdat hij niet was opgetreden tegen rebellen. In 1786 ontstond er door alle politieke spanningen een burgeroorlog in Holland, Willem en Wilhelmina hielden zich schuil in de Valkhofburcht in Nijmegen.

Op een gegeven moment besloot Wilhelmina in te grijpen en met de staten van Holland te gaan overleggen in Den Haag. In het geheim was een ontmoeting afgesproken. Op 28 juni 1787 vertrok ze in het diepste geheim met een koets en 6 paarden van Nijmegen naar Den Haag. Het was de bedoeling om de reis in één dag af te leggen. Daarvoor waren onderweg op 3 plaatsen verse paarden besteld. De patriotten kwamen hier achter en stuurden een korps van 40 ruiters naar de weg tussen Schoonhoven en Gouda om haar tegen te houden. De ruiters verstopten zich achter bomen en struiken in de Bonrepas, vlakbij het riviertje de Vlist. Toen Wilhelmina daar langs kwam, werd ze aangehouden. Ze werd meegenomen naar de Goejanverwellesluis, waarna ze haar mee wilden nemen naar hun hoofdkwartier in Woerden. Wilhelmina weigerde dit en kreeg uiteindelijk toestemming om terug te gaan naar Schoonhoven. Daar bracht ze de nacht door en de volgende dag reisde ze terug naar Nijmegen.

Haar broer Frederik Wilhelm II was inmiddels koning geworden in Pruisen en hij was woedend dat zijn zus zo slecht was behandeld. Hij besloot te gaan helpen kom en trok met een leger van zo’n 20.000 Pruisische soldaten de grens over op 13 september 1787. In korte tijd overwonnen ze de patriotten, waarna Willem en Wilhelmina weer terug naar Den Haag konden gaan.

Terug in Berlijn liet Frederik Wilhelm II een nieuwe poort bouwen op de plaats van de Brandenburger Tor, als herinnering aan de bezetting van de ‘Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden’. De poort werd gemaakt naar model van de Griekse toegang tot de Akropolis, in de neoclassicistische stijl. De bouw duurde van 1788 tot 1791.

De vredespoort

De poort is 26 meter hoog, 66 meter breed en 11 meter diep. Op de poort werden op diverse plekken reliëfs en ornamenten aangebracht, die verwijzen naar de Griekse mythologie. Sommige mensen denken dat er ook verwijzingen in verwerkt staan naar de overwinning op de Nederlanden.

Boven op de poort werd een ‘Quadriga’ geplaatst: een koperen beeld van een strijdwagen met twee wielen en vier paarden. In de wagen zit een vrouw: Victoria, de Griekse godin van de overwinning. De vrouw keek in oostelijke richting, in de richting van de Unter den Linden. De Brandenburger Tor werd in deze tijd de ‘Vredespoort’ genoemd.

Napoleon neemt de Quadriga mee

In 1806 nam Napoleon de Quadriga mee naar Parijs, als overwinningsbuit. Acht jaar later werd het beeld teruggehaald naar Berlijn en werd daarmee het symbool van de overwinning. Sindsdien heeft de godin een staf in haar hand met een Pruisische adelaar en een ijzeren kruis met een lauwerkrans. De quadriga werd na terugkomst uit Parijs andersom op de poort gezet. Victoria keek nu in westelijke richting, in de richting van Tiergarten.

WOII

Tijdens de tweede wereldoorlog raakt de Brandenburger Tor zwaar beschadigd. Van de quadriga is alleen nog een paardenhoofd over. Na de oorlog komt de poort in de Russische sector van Berlijn te liggen, op de grens met west-Berlijn. In 1958 helpt west-Berlijn bij de renovatie van de Tor en laat via een mal een nieuwe Quadriga maken, die weer bovenop de poort wordt geplaatst. Ze wordt op de oorspronkelijke manier neergezet en kijkt vanaf deze tijd weer in oostelijke richting uit over de Unter den Linden.

Tussen de muren

Vanaf 1961 komt de Brandenburger Tor te liggen tussen de twee muren van de Berlijnse muur. 28 jaar lang kan niemand meer bij de poort komen, behalve de bewakers van deze Todesstreife. Na de val van de muur blijkt de Quadriga ernstig verroest te zijn, door gebrek aan onderhoud. Zodoende wordt deze opnieuw gerestaureerd.
Op 22 december 1989 wordt de poort heropend, 100.000 toeschouwers maken dit mee.

Sindsdien staat de Brandenburger Tor symbool voor de Duitse eenwording en voor vrijheid.

Veel grote feesten en demonstraties vinden nog steeds plaats rondom deze Brandenburger Tor.

Om over na te denken:

De Brandenburger Tor is gebouwd om een overwinning te vieren. In de loop van de eeuwen is er aardig wat tegenslag, oorlog en gedoe geweest rondom deze poort, waardoor het meerdere keren nodig was om de poort weer op te knappen. Voor de Berlijners was dit herstellen erg belangrijk.

De Brandenburger Tor staat voor hen symbool voor overwinning, vrijheid, vrede en eenheid.

Natuurlijk valt er van alles te zeggen over de reden van de bouw van deze triomfpoort en over de Griekse mythologie die erop staat afgebeeld. Maar toch: het is een plek om feest te vieren én om in alle vrijheid je mening te uiten.

Alle grote en belangrijke feesten worden gevierd bij de Brandenburger Tor, maar ook demonstraties en protesten vinden daar regelmatig plaats. Mensen voelen zich er vrij om hun blije en boze emoties te uiten. 

Denk jij er weleens over na dat het bijzonder is dat je in vrijheid leeft?

Het kan zijn dat je ondanks deze vrijheid toch aan iets gebonden bent. Aan bepaalde lastige gewoonten, verslavingen, schulden, ingewikkelde relaties, medische hulpmiddelen, wat dan ook.

Soms lukt het om daar vanaf te komen, maar je kunt er zelf niet altijd wat aan doen en moet soms gewoon accepteren dat het zo is.

Als het niet lukt om er vanaf te komen, mag je je frustratie best eens uiten. Je mag protesteren of zelfs demonstreren.
• Hoe ga jij er mee om als dingen in het leven niet gaan zoals jij zou willen?
• Is er een plaats, persoon, voorwerp of iets anders waar jij je gehoord voelt? Waar jij je vrij voelt om je te uiten?

Als het wel lukt om vrij te komen uit zo’n situatie, dat is met recht een overwinning.
• Hoe vier jij je overwinningen in het leven?
• Zijn er bepaalde plaatsen, voorwerpen of dingen die voor jou symbool staan voor jouw vrijheid?